Prestiż w zasięgu ręki – polskie uczelnie w wymiarze międzynarodowym
O tym, jak zdobyć „szklaną górę” rankingów międzynarodowych, ale także o europejskim i globalnym wymiarze funkcjonowania polskich uczelni dyskutowano podczas V Konferencji „Polskie uczelnie w światowej perspektywie – Rankingi a strategiczne zarządzanie szkołą wyższą”, która odbyła się 15 i 16 lipca w warszawskim hotelu „Crowne Plaza”. Podkreślono, że poprawa pozycji w rankingach nie jest celem samym w sobie, lecz elementem budowania międzynarodowej postrzegalności (visibility) polskich uczelni, co przełoży się na wzrost jakości badań i kształcenia.
Konferencji – zorganizowanej w ramach International Visibility Project (program DIALOG) – patronowali Minister Edukacji i Nauki oraz Przewodniczący KRASP. Mimo wakacyjnej pory, wydarzenie cieszyło się rekordową popularnością – wzięło w nim udział ponad 120 osób stacjonarnie i ponad 300 online! Wśród nich 21 rektorów i 60 prorektorów ze 120 uczelni, a także szefowie i przedstawiciele kilkunastu instytucji wspierających szkolnictwo wyższe.
Wśród mówców konferencji była grupa wybitnych ekspertów międzynarodowych: Phil Baty (Times Higher Education), Mirko Degli Esposti (Uniwersytet Boloński), Gero Federkeil (U-Multirank), Lauritz Holm-Nielsen (przewodniczący panelu ekspertów IDUB), Andrew MacFarlane (QS), Robert J. Morse (US News), Alex Usher (HESA, Canada), Lu Wang (ShanghaiRanking). Połowa z nich uczestniczyła w konferencji on-site!
Tematów do dyskusji w tak znakomitym gronie było wiele, część z nich wynikała ze specyfiki pracy uczelni w okresie pandemii i wychodzenia z niej. Dyskutowano m.in. o działaniach mających na celu polepszenie pozycji polskich uczelni w rankingach światowych, umacnianiu badań naukowych, uniwersytetach europejskich, akredytacjach międzynarodowych i ewaluacji działalności naukowej – czyli o tym, co się dzieje na styku naszego szkolnictwa ze światem.
– Jestem prawdziwie wzruszony, że po tak długiej przerwie możemy spotkać się face to face – powiedział Waldemar Siwiński, prezes Fundacji Edukacyjnej Perspektywy otwierając konferencję. Prezes Perspektyw podziękował za osobisty udział w tym wydarzeniu gościom: Wojciechowi Murdzkowi – sekretarzowi stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki, prof. Arkadiuszowi Mężykowi – przewodniczącemu KRASP, prof. Janowi Szmidtowi – honorowemu przewodniczącemu KRASP, prof. Zbigniewowi Marciniakowi – przewodniczącemu RGNiSzW, prof. Błażejowi Skoczniowi – przewodniczącemu Komisji Ewaluacji Nauki, prof. Markowi Pawełczykowi – przewodniczącemu Komitetu Polityki Naukowej, dr Grażynie Żebrowskiej – dyrektor NAWA, dr. Pawłowi Poszytkowi – dyrektorowi generalnemu FRSE, Krzysztofowi Pietraszkiewiczowi – prezesowi ZBP, Ewie Mańkiewicz-Cudny – prezes NOT, prof. Michałowi Kleiberowi – przewodniczącemu Rady International Visibility Project, a także ekspertom zagranicznym.
– Zależy nam, aby na nasze uczelnie przyjeżdżali zagraniczni studenci i naukowcy – podkreślił prof. Arkadiusz Mężyk, przewodniczący KRASP. – Dysponujemy już odpowiednią infrastrukturą, przed nami jeszcze praca związana z odpowiednim przygotowaniem administracji i innych działów. Dlatego tak cenna jest wymiana dobrych praktyk pomiędzy uczelniami. Szczególną rolę w rozszerzaniu międzynarodowej obecności polskich uczelni pełni „International Visibility Project” realizowany przez Fundację Edukacyjną „Perspektywy” wspólnie z KRASP i innymi partnerami. Teraz ważne jest, aby ustalenia z pierwszej fazy tego projektu wyszły poza pilotażową dwudziestkę i dotarły do szerszej grupy polskich uczelni akademickich.
– Cieszę się, że spotykamy się w tak licznym gronie, bo będziemy mówić o kwestiach niezwykle istotnych dla polskiej nauki i szkolnictwa wyższego – stwierdził prof. Michał Kleiber. – Uniwersytet to dziś centrum życia społecznego. Rośnie znaczenie wiedzy, wykształcenia, a renoma uczelni ma znaczący wpływ na wizerunek państwa. Dlatego jakość uczelni jest niezwykle istotna już dziś i będzie zyskiwać na znaczeniu.
O roli jakości kształcenia i badań mówił minister Wojciech Murdzek, który podkreślił, że obecnie dysponujemy narzędziami wspierającymi tę jakość. Troska o wysoki poziom kształcenia i badań legła u podstaw uchwalenia Konstytucji dla nauki. Minister zwrócił także uwagę, iż nadchodzący rok akademicki będzie okresem nadrabiania pandemicznych zaległości zarówno w przypadku maturzystów, jak i studentów, którzy przez wiele miesięcy uczyli się wyłącznie online. – Życzę, żebyśmy tę batalię o jakość prowadzili wspólnie i skutecznie, tak aby jej efektem była dobra pozycja polskiej nauki, wysokie pozycje polskich uczelni w rankingach – powiedział minister Murdzek na zakończenie swojego wystąpienia. – Będzie to miało przełożenie na gospodarkę i jakość życia wszystkich Polaków.
Prof. Marek Kwiek, kierownik Centrum Badań nad Polityką Publiczną UAM w swoim keynote speech „Globalna superliga – dlaczego warto być wśród 1000 najlepszych uczelni badawczych na świecie” podkreślił, że wśród ludzi młodych znakomita większość (nawet 80 proc. w kohorcie wiekowej) planuje studia. Wyższe wykształcenie staje się coraz powszechniejsze, ale też rośnie nacisk na jakość kształcenia, jego globalny i uniwersalny aspekt. Obecność w grupie 1000 najlepszych to szansa na przyciągnięcie nie tylko najlepszych studentów, ale także doskonałej kadry akademickiej. Jest to szczególnie istotne w dobie postępującego, napędzanego przez badania naukowe globalnego rozwarstwienia szkolnictwa wyższego, któremu towarzyszy postępujące zróżnicowanie profesji akademickiej.
Drugim wystąpieniem programowym otwierającym konferencję było sprawozdanie Waldemara Siwińskiego z dotychczasowego przebiegu International Visibility Project, realizowanego w ramach programu DIALOG. Jednym z głównych osiągnięć w tym zakresie jest wykształcenie na 20. uczelniach uczestniczących w projekcie grupy ekspertów potrafiących profesjonalnie zarządzać tematyką rankingową na uczelniach. Z zaprezentowanych analiz wynika m.in., że polskie uczelnie, zwłaszcza z grupy IDUB, powinny silniej skoncentrować swoje wysiłki na rozwoju priorytetowych obszarów badawczych, co jest silnie doceniane w globalnych rankingach „by subject”.
W ramach sesji „Rankingi międzynarodowe – metodologie bez tajemnic” zaprezentowano „od kuchni” uznane rankingi międzynarodowe (Szanghajski, Times Higher Education, QS i US News) ze szczególnym uwzględnieniem w nich pozycji polskich uczelni.
W prowadzonej przez prof. Stanisława Kistryna dyskusji panelowej „Inicjatywa Uniwersytetów Europejskich – na ile zmienia krajobraz Europejskiej Przestrzeni Szkolnictwa Wyższego i Nauki” przedstawiciele kilku polskich uczelni uczestniczących w tym przedsięwzięciu – w tym prof. Bogumiła Kaniewska, rektor UAM i prof. Piotr Stepnowski, rektor UG – przedyskutowali korzyści, jakie uczelnie te odniosły z włączenia się w inicjatywę zaproponowaną w 2017 roku przez prezydenta Emmanuela Macrona. Uczestnicy panelu opowiedzieli także, z jakimi problemami w realizacji swych zamierzeń muszą się zmierzyć, jak planują swój dalszy rozwój i integrację, wreszcie – jakie wsparcie ze strony władz krajowych i europejskich byłoby pożądane, aby przyspieszyć budowanie prawdziwych Uniwersytetów Przyszłości.
Podczas sesji na temat akredytacji, prowadzonej przez prof. Krzysztofa Jóźwika, rektora Politechniki Łódzkiej, z udziałem prof. Jarosława Górniaka, prorektora UJ i prof. Andrzeja Kalety, rektora UE we Wrocławiu omówiono także rolę akredytacji międzynarodowych w zarządzaniu strategicznym polskimi uczelniami. Zaprezentowane zostały przykłady akredytacji programowych i instytucjonalnych i ich przełożenie na doskonalenie procesów zarządzania uczelniami w obszarze nauki, kształcenia i współpracy z otoczeniem, a także zmianami w tych obszarach.
Podczas gali ELSEVIER Research Impact Leaders Awards 2020 (zaległej) – nagród honorujących uczelnie wnoszące największy wkład w budowanie prestiżu polskiej nauki na świecie, uhonorowano najlepsze uczelnie w sześciu kategoriach: Agricultural Sciences – zwyciężył Uniwersytet Rzeszowski, Engineering and Technologies – zwyciężyła Politechnika Lubelska, Humanities – tytuł uzyskał SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Medical Sciences – zwyciężył Uniwersytet Jagielloński, Natural Sciences – Uniwersytet w Białymstoku i Social Sciences – Politechnika Częstochowska. Nagrody wręczali: Wojciech Murdzek, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki, Tomasz Psonka, dyrektor Elsevier i Waldemar Siwiński. Więcej: https://naukawpolsce.pap.pl
– Rankingi akademickie przetrwają i będą się rozwijać – to opinia Alexa Ushera, szefa Higher Education Strategy Associates z Kanady wyrażona podczas jego wystąpienia (na żywo!): „Szkolnictwo wyższe na świecie – prognoza eksperta”, które otworzyło drugi dzień konferencji.
W tej sytuacji należy dokładnie poznać metodologie rankingów „od kuchni”. Podczas sesji prowadzonej przez Justynę Kopańską, liderkę Sekcji Akredytacji i Rankingów Międzynarodowych na PŁ, zaprezentowano uznane rankingi międzynarodowe (Ranking Szanghajski i U-Multirank) ze szczególnym uwzględnieniem obecności w nich polskich uczelni. W sesji wzięli udział: Lu Wang, Ranking Manager, ShanghaiRanking Consultancy (połączenie online z Szanghajem) oraz obecni on-site: Gero Federkeil, koordynator U-Multirank i Mirko Degli Esposti, prorektor Uniwersytetu w Bolonii.
Ożywioną dyskusję wywołała prezentacja prof. Błażeja Skocznia, przewodniczącego Komisji Ewaluacji Nauki: „Mapa drogowa” ewaluacji nauki w Polsce – pół roku przed startem”. Perspektywę uczelni przedstawił podczas tej sesji prof. Teofil Jesionowski, rektor Politechniki Poznańskiej, a stan przygotowań do uruchomienia systemu informatycznego ewaluacji – Marek Michajłowicz, zastępca dyrektora Ośrodka Przetwarzania Informacji PIB.
Wsparcie systemów informatycznych uczelni po pandemii było też przedmiotem wystąpienia Sebastiana Kawałko z Asseco Data System, partnera technologicznego konferencji.
Podczas sesji „Zarządzanie obszarem kompetencji rankingowych na uczelniach – dobre praktyki, problemy, rekomendacje” przedstawione zostały – z różnych perspektyw, od rektora do specjalisty operującego w dziedzinie rankingów – rozwiązania, które sprawdziły się na uczelniach uczestniczących w International Visibility Project. Uczestniczący w sesji prof. Arkadiusz Wójs, rektor Politechniki Wrocławskiej, podkreślił, że właściwe wykorzystanie wiedzy uzyskiwanej dzięki rankingom pomaga efektywnie zarządzać uczelnią.
Wśród moderatorów i mówców konferencji byli również: prof. Michał Zasada, rektor SGGW, prof. Grzegorz Mazurek, rektor ALK, prof. Marek Pawełczyk, prorektor PŚl., prof. Łukasz Bogucki, prorektor UŁ, dr hab. Izabella Pisarek, prorektor UO, dr Zygmunt Krasiński, NCBR, dr Wojciech Marchwica, UJ i inni.
– Cieszę się, że udało się zorganizować tę konferencję, i to również w wersji on-site, ze znakomitą frekwencją, właśnie teraz, przed rozpoczęciem nowego roku akademickiego, który będzie poważnym wyzwaniem dla władz uczelni – mówi Waldemar Siwiński, prezes Fundacji Edukacyjnej Perspektywy, kierownik International Visibility Project. – Po przerwie spowodowanej pandemią, trzeba się naradzić, co zrobić, aby polskie uczelnie były lepiej widoczne w światowej Akademii.
Wiedzę taką polskie uczelnie posiadają – główne wyzwanie polega teraz na jej efektywnym wdrożeniu do naszej akademickiej rzeczywistości.
Strona konferencji: www.perspektywy.org/warsaw2021
Fotoreportaż z konferencji: https://perspektywy.org/warsaw2021/galeria/
Opr. AW, Fundacja Edukacyjna „Perspektywy”
